De Financiële vesting – De Nederlandsche Bank

Documentaire ‘De Financiële Vesting’ over De Nederlandsche Bank tijdens de euro-omwisseling. Tegelijkertijd is deze film een portret van bankpresident Nout Wellink. DE film is uitgezonden door de VPRO-televisie op 31 maart 2002 in het slot ‘Dokwerk’.

De Nederlandsche Bank, de bank der banken, is de bank die onze gulden altijd heeft bewaakt, het monetair beleid mede bepaalt, toezicht houdt op het bankwezen en bankbiljetten sorteert en verspreid. DNB is een onafhankelijk orgaan, dat weliswaar onder verantwoordelijkheid van de minister van Financiën opereert, maar tegelijkertijd hem op de vingers tikt wanneer hij te veel geld dreigt uit te geven. Deze ongenaakbare vesting aan het Frederiksplein in Amsterdam, met in haar kelders de goudstaven en bankbiljetten van ons land, heeft haar deuren geopend voor filmmaker Roel van Dalen. Van Dalen wierp een blik achter de schermen van dit tot nog toe gesloten bolwerk ten tijde van de overgang naar de euro. Natuurlijk, gezien het tijdstip van de filmopnamen, is er ruim aandacht voor de euro-omwisseling en alles wat daaraan vooraf ging. De oudejaarsnacht in Maastricht is ook vastgelegd, waaronder een scène met president Nout Wellink, ergens tussen de kapstokken in de garderobe van het stadhuis, bellend met het crisiscentrum van de Bank, om na te vragen of alle pinautomaten in het land het wel doen. Een ander onderwerp is het proces van besluitvorming rond de financiële steunverlening van het Internationale Monetaire Fonds (IMF) aan Turkije. DNB bepaalt, samen met het Ministerie van Financiën, het Nederlandse standpunt voor wat betreft financiële steunpakketten van het IMF in Washington. De verschillende stappen in de besluitvorming schetsen de rol van DNB in de internationale economische wereld. Door de hele documentaire heen zien we geld in beweging. Het wordt verplaatst, gesorteerd, geteld, maar ook vernietigd. Maar telkens weer wordt gefocust op Nout Wellink, president en boegbeeld van De Nederlandsche Bank. De documentaire laat zien hoe Wellink wordt ‘gevoed’, bijvoorbeeld vóór de tweewekelijkse Europese Centrale Bank-vergaderingen in Frankfurt. Bij hem komen alle lijnen samen. Hij ordent, relativeert en initiëert. Hij is als een spin in het web van de bank én van de documentaire.

Van Dalen: ”De omwisseling van de gulden naar de euro is natuurlijk een once in a lifetime event waar in de film ruim aandacht aan wordt besteed. Maar daarmee is het nog geen ‘euro-film’ geworden. Aandacht voor de euro is eerder een vehikel om iets anders te laten zien, namelijk de rol van De Nederlandsche Bank in de toekomst, nu Nederland geen eigen valuta meer heeft, maar zich moet mengen in de Europese en mondiale monetaire politiek”.
Die ontwikkelingen spelen zich in het gebouw letterlijk op verschillende niveaus af. In de kelder zitten mensen aan de lopende band bankbiljetten te sorteren, terwijl twee verdiepingen hoger de afdeling Wetenschappelijk Onderzoek zich buigt over de crisis in Argentinië en de rol van De Nederlandsche Bank in het IMF bij de groeiende problemen in Turkije.

Roel van Dalen heeft ruime ervaring met het portretteren van grote organisaties, zoals bijvoorbeeld het Koninklijk Concertgebouworkest en de voetbalclub Ajax. Op het eerste gezicht leek een documentaire over De Nederlandsche Bank geen eenvoudige opgave. “Na de eerste dagen was ik toch wat zorgelijk,” erkent hij. “Onwillekeurig zoek je als filmmaker toch naar emotie of ontroering, naar drama. Dit alles was nauwelijks te vinden binnen de muren van DNB. Zelfs de euro-omwisseling ging ongekend soepel. Maar na de eerste dagen konden we de knop omzetten. Er was dan wel geen drama, maar we zaten daar continu bovenop de economie, in het centrum van de financiële wereld. En dat was ongelofelijk fascinerend!”

• Colofon:
  regie
  ROEL VAN DALEN
  
  camera
  MARK BAKKER
  
  geluid
  KEES DE GROOT
  
  research & redactie
  JUDITH TROMP
  
  montage
  ELJA DE LANGE
  
  producent
  FRANK DE JONGE
  
  creatief producent
  PIET ERKELENS
  
  uitvoerend producent
  JEAN MARC VAN SAMBEEK
  
  productie
  FANCY PUPPING
  MONIQUE VISSER
  PETRA ZOON
  
  audionabewerking
  HUGO DIJKSTAL
  
  postpoductiebegeleiding
  JOKE TREFFERS
  
  additioneel camerawerk
  JOHN APPEL
  additioneel geluid
  PEPIJN ABEN
  CHARLES KERSTEN
  
  kleurcorrectie
  RONALD VAN DIEREN
  
  on-line
  RIENK LEENDERTSE
  
  eindredactie VPRO
  WIM SCHEPENS
  
  met dank aan
  DE KONINKLIJKE MARECHAUSSEE
  ELLEN MEIJER
  RAYMOND SALET
  JEROEN SPRENGERS
  
  met bijzondere dank aan
  DE DIRECTIE & ALLE MEDEWERKERS VAN DE NEDERLANDSCHE BANK
  
  © 2002 VPRO / IdtV Arts & Documentaries
  
  een productie van IdtV
  in opdracht van de VPRO