Een Koninklijk Gezelschap

Een Koninklijk Gezelschap

Tussen november 1995 en oktober 1996 volgde filmmaker Roel van Dalen met zijn cameraploeg de activiteiten van het Koninklijk Concertgebouworkest. Dit resulteert een een vijfdelig portret waarin al het wel en wee van dit wereldberoemde orkest aan de orde komt.

Kan de free-lance hoornist zijn levensdroom verwezenlijken door de hoornaudities te winnen? Hoe verloopt een fundamenteel verschil van mening tussen chef-dirigent Riccardo Chailly en een aantal orkestleden over het spelen van een toegift? Wordt de wereldpremière van Theo Loevendie’s pianoconcert een daverend succes of een totaal fiasco? Wie trekt er aan het langste eind in het koningsdrama tussen de artistieke en de zakelijke directeur? Hoe groot is de liefde van de orkestleden voor hun instrument en voor de muziek? Kan concertmeester Victor Liberman zijn zenuwen in bedwang houden als hij voor het eerst in zijn leven als dirigent voor zijn Concertgebouworkest mag staan? Hoeveel problemen ondervindt het orkest tijdens de prestigieuze Azië-tournee naar Korea, Japan en vooral naar China?

Al deze vragen en nog veel meer worden beantwoord in de vijfdelige documentaire-serie met als titel Een koninklijk gezelschap”, die vanaf 9 december 1996 wekelijks door de AVRO zal worden uitgezonden. De serie is geproduceerd door ID-Cultuur in opdracht van de AVRO.

Roel van Dalen: “Vanuit de zaal zijn de gezichten van de musici van het orkest eigenlijk nauwelijks te zien, terwijl het juist zo prachtig is om hen van nabij te observeren. De gezichten in opperste concentratie, de alerte blikken, een snelle oogopslag vanaf de bladmuziek naar de dirigent, een gelukzalige glimlach van een violiste naar de collega met wie ze samen één lessenaar deelt… Iedere beweging en iedere blik laat de liefde voor de muziek zien en tegelijk de gedrevenheid om steeds maar weer het mooiste van het mooiste te produceren.

Soms is de confrontatie met een orkest een bijna magische ervaring. De volmaakte eenheid. Door de muziek lijken de leden van het orkest versmolten tot één levend organisme en je kunt je eigenlijk nauwelijks voorstellen dat er een hele wereld achter schuilt van allemaal individuen met verschillende karakters en eigen problemen, allemaal functionerend in een strak geleide organisatie, die steeds zakelijker moet opereren om het hoofd boven water te houden en om aan de top te blijven.

We zien een intens beeld van de verhouding tussen chef-dirigent Riccardo Chailly en het orkest, dat een muziekstuk niet wil spelen omdat de werkdruk al wekenlang veel te hoog is. We zijn aanwezig bij de dramatische audities voor een vacature in de hoorn-sectie en merken dat het lidmaatschap van dit orkest voor sommige musici de vervulling van een levensdroom is. Verder zien we op het wordingsproces van een produktie van liederen van Alma Mahler. Tijdens de eerste repetitie gaat het al direct mis omdat een computer voor een groot aantal foute noten in de bladmuziek heeft veroorzaakt. Met man en macht wordt gewerkt om alle muziekpartijen voor het eerste concert weer in orde te krijgen. Enige tijd later in het jaar maakt de Russische concertmeester Viktor Liberman zich op om voor het eerst zijn eigen orkest te dirigeren. Hij is zenuwachtig en uiterst gespannen als de belangrijkste week van zijn leven aanbreekt. Tijdens de tournee naar het Verre Oosten zien we hoe het orkest in een moordend van metropool naar metropool reist. Zakelijk directeur Willem Wijnbergen maakt zich in Seoel buitengewoon druk over de kaartverkoop voor de twee concerten. Het is immers belangrijk – met het oog op de toekomst – dat alle partijen een aanzienlijk bedrag overhouden aan het bezoek van het orkest. Bovendien zijn we er enige dagen later getuige van dat de Chinese douane in Shanghai het orkest op dubieuze wijze van een flinke stapel CD’s ‘verlost’.

Niet eerder hebben de orkestleden, de chef-dirigent, de directie en overige medewerkers van het Koninklijk Concertgebouworkest – dat toch bekend stond als een gesloten organisatie die buitenstaanders geen blik in de keuken gunt – zo’n grote openheid betracht. Er bleef letterlijk geen deur gesloten voor mijn cameraploeg.”

  • Colofon:
    regie & samenstelling
    Roel van Dalen

    camera
    Mark Bakker

    geluid
    Charles Kersten
    Pepijn Aben
    Kees de Groot

    montage
    Elja de Lange

    research
    Maaik Krijgsman

    uitvoerend producent
    Patrick Roubroeks

    producenten
    Piet Erkelens
    Harry de Winter

    eindredactie AVRO
    Kees van Twist
    Willem Vos

    met bijzondere dank aan
    alle orkestleden, directie en personeel
    van het
    Koninklijk Concertgebouworkest

    een produktie van ID Cultuur & AVRO-televisie
    © 1997