Wende Snijders – De Wereld Beweegt

‘Wende Snijders – De Wereld Beweegt’ ging op vrijdag 26 september in premiere op het Nederlands film Festival in Utrecht. De documentaire film werd op 10 oktober 2008 uitgezonden door de NPS-televisie.

Als de lichten uitgaan verschijnt vanuit de coulissen, buiten de spotlights, een donkere gestalte met een lange jas. Dan zijn de muzikanten al stoïcijns gaan zitten, en hebben hun instrumenten opgepakt. De gestalte blijft met de rug naar het publiek stilstaan.

Natuurlijk had ik over haar gelezen en was nieuwsgierig. Met haar theatertournee ‘Quand tu dors’ – én de gelijknamige CD – vestigde zij in 2004 in één klap haar naam als zangeres en performer. Ze trok bomvolle zalen, werd overladen met prijzen. Jubelende recensies en vele loftuitingen vielen haar ten deel.

De violist houdt zijn viool als een gitaar vast en begint er ritmisch slaggitaar op te spelen. Af en toe klinkt heel kort een slagbekken en de pianist zet in met enkele bastonen. De donkere gestalte aan de rand van het podium staat nog altijd op dezelfde plaats.

‘Zij zingt chansons aangrijpend overtuigend en overrompelend. Je hoeft geen Frans te hebben gestudeerd om de pijn, eenzaamheid, woede, wanhoop, lust, liefde en humor uit de liedjes te voelen’, zo schreef De Volkskrant. En Het Parool kopte: ‘Een ster is in de maak’.

Dan klinkt de cello met lange, slepende noot. En ook de accordeonist begint zich er mee te bemoeien. Heel even zwelt de muziek aan, maar dan voert de rustige, ritmische slag van de violist weer de boventoon.

Ooit was het haar grootste wens om op het podium terecht te komen, een brandend verlangen. Zingen, zingen en nog eens zingen, totdat ze er bij neerviel. En dat is wat ze deed. Hoogstpersoonlijk zette zij het Franse chanson weer op de Nederlandse kaart. Wende Snijders verscheen als een komeet aan het muziekfirmament, buiten het hitcircuit om. Mensen met liefde voor de muziek hebben haar massaal omarmd. En als ik in Hoofddorp om me heen kijk zie ik beslist niet alleen oudere mensen, niet alleen de muziekliefhebbers voor wie het chanson sinds de jaren zestig heel bijzonder en speciaal is. Er zitten juist veel jongeren, die de glorietijd van het Franse chanson niet hebben meegemaakt. Ik vraag me nog altijd af wat de aantrekkingskracht nu precies behelst.

Terwijl de gestalte zich langzaam omkeert, valt een straal licht op haar gezicht. Daar staat zij, in het volle licht, Wende Snijders. Het lange blonde haar in een staart, felrode lippen. Ze heft haar ogen ten hemel en zingt. Het is Gilbert Becaud’s Je t’attends:
Mes jours passent mes nuits pleurent
Et pleure le temps Ma raison sombre et se meurt
Quand meurt le temps VENT Ce temps mort que je regrette
Tant et tant Car sans joie ma vie s’arrête
Et je t’attends

Vervolgens passeert in een prachtige cadans een reeks van liederen van ondermeer Brel, Barbara, Piaf en andere grootheden, ook enkele van haar eigen hand. Nu begin ik het te begrijpen. Het is een genot om alleen maar naar haar te kijken, de hartstocht. Ik luister, verpletterd door haar zangkunst en haar podiumprésence. En ik verbaas me over haar doorleefde geluid. Hoe is het mogelijk om op zo’n jonge leeftijd volstrekt geloofwaardig Brel te vertolken? Hoe kan het dat de zelf geschreven liederen, omgeven door de Franse chansons uit het ijzeren repertoire, qua intensiteit en kwaliteit geen seconde uit de toon vallen? Hoe ding ook is één ding zeker: Wende Snijders zette hoogstpersoonlijk het Franse chanson weer op de Nederlandse kaart.

Het is dan eind 2005, in het theater van Hoofddorp. Sindsdien heb ik Wende Snijders met regelmaat gezien, lange gesprekken met haar gevoerd en inmiddels goed leren kennen. Een leuke, jonge vrouw met een sprankelende persoonlijkheid, die de hele wereld nog wil veroveren en niet stil wil blijven staan.

Na dat grote eerste succes sprak iemand haar met grote stelligheid aan: ‘Weet je wat jij moet doen? Jij moet je héle leven Franse chansons blijven zingen!’. Maar dat was niet de bedoeling. Wende Snijders wilde experimenteren, vernieuwen, risico’s nemen, grenzen verleggen, ‘gewoon, om dichter bij mijzelf te komen’. Tijdens een diner vertelde ze aan mij van binnen te worden verscheurd door twee monsters. Het ene monster riep: ‘Kom maar hier! Bij mij krijg je het applaus waar je zo van houdt! Hier ligt het succes weer op je te wachten!’ Een aanlokkelijke keuze, want het applaus smaakte o zo zoet. Het andere monster riep ook, minstens even hard: ‘Kom naar mij! Hier is het pas écht bijzonder! Nee, nee, ik vertel je nog niets over wat je hier aantreft, wacht maar af! Je merkt het pas als je bij me bent!’

Diep van binnen wist de zangeres dat ze dood zou gaan als ze het eerste monster zou omarmen. Ze wist dat je als kunstenaar altijd voor het onbekende moet kiezen, want alleen daar ligt de ware creativiteit. Tegelijkertijd is de keuze voor het tweede monster ook doodeng. Als je die weg inslaat, is namelijk niets meer zeker, alles onbekend, zonder garanties op het succes waarvan je al eerder hebt geproefd. Kortom, het universele thema van het innerlijke gevecht om voortdurend je grenzen te verleggen. De oorlog in jezelf. Met de bijbehorende twijfels die steeds maar weer de kop opsteken: ‘Ben ik wel goed genoeg? Hoe groot is mijn talent eigenlijk? Kan ik het nog een keer?’

Inmiddels heeft de gepassioneerde, krachtige zangeres door groot succes de wereld om haar heen zien veranderen, maar achter haar imponerende verschijning schuilt een kwetsbare, jonge vrouw. Vol overgave stort ze zich op haar muziek, maar moet er tegelijkertijd voor waken dat ze zichzelf in die nieuwe wereld niet verliest. Snijders reist naar Terschelling, naar het Oerolfestival, om daar te kunnen experimenteren. Ze bezoekt haar regisseur Ruut Weissman in Zuid-Frankrijk om een nieuwe start te maken en zichzelf opnieuw uit te vinden. Het uiteindelijke doel is haar tweede, grote theatervoorstelling. Tijdens het proces krijgt ze te maken met een groot persoonlijk verlies en de vraag is of ze in staat is om de première te halen…

De film ‘Wende Snijders – De Wereld Beweegt’ schetst de permanente worsteling tussen routine en vernieuwing en wil een ode aan de creativiteit zijn. De film laat zien hoe je authenticiteit in de kunst nastreeft en maakt duidelijk dat je jezelf niet hoeft te verliezen gedurende de tocht van onbekend via bekend naar beroemd.

• Colofon:
  Wende Snijders
  zang
  
  Jan van Eerd
  percussie
  
  Guus Bakker
  bas
  
  Bart Wolvekamp
  piano
  
  Arthur Lijten
  Nout Ingenhousz
  drums
  
  Ruut Weissman
  theaterregie
  
  Annabelle Lopez Ochoa
  dans
  
  regie
  Roel van Dalen
  
  camera
  Mark Bakker
  
  geluid
  Bert van den Dungen
  
  montage
  Elja de Lange
  
  camera Frankrijk
  Bernd Wouthuysen
  
  geluid Frankrijk
  Sander den Broeder
  
  kleurcorrectie
  Ronald van Dieren
  
  audionabewerking
  Paul Gies
  
  productieleiding
  Pienke Dekkers
  
  uitvoerend producent
  Jean Marc van Sambeek
  
  creatief producent
  Suzanne van Voorst
  
  producent
  Frank de Jonge
  
  eindredactie NPS
  Annemiek van der Zanden
  
  met dank aan
  Brigitte van Gool, Brenda Sekeris, Heddy Wester, Karina Kroft, Sebastiaan Meijer, Erik Hendriks, Majlis Korthals, Hubert Poel, Elselinda Schouten, Cees van Ede, Linda Nidelstein, Dick Bakker, Rederij Doeksen, Oerol Festival (Terschelling), Bikram Yoga (Amsterdam), Koningstheater (Den Bosch) Theater Griffioen (Amstelveen), Leidse Schouwburg, Theaterschool, Theater De Meervaart, Muziektheater & Concertgebouw (allen Amsterdam)
  
  deze film kwam tot stand met steun van het Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties
  
  een productie van IDTV Docs in opdracht van NPS
  
  © 2008, IDTV Docs / NPS